Στο πρώτο δεκαήμερο του Ιουλίου 2025, τριάμισι σχεδόν χρόνια μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανακοινώνει ότι σκοπεύει να αυξήσει τις αποστολές αμυντικών όπλων προς την Ουκρανία κατά την επίσκεψη του Μπένγιαμιν Νετανιάχου στην Αμερική και μετά το τελευταίο τηλεφώνημα του Τραμπ με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, από το οποίο ο πρώτος φάνηκε δυσαρεστημένος έως και οργισμένος.
Δεν γνωρίζουμε αυτή τη στιγμή τι ακριβώς θα σημάνει στην πράξη αυτή η δήλωση. Φαίνεται πάντως ότι εκπέμπει έναν ευδιάκριτο και εν μέρει αναπάντεχο συμβολισμό. Και τούτο διότι ο Τραμπ, ως γνωστόν, εξελέγη με βάση την ηχηρή προεκλογική δήλωση ότι θα τελειώσει τον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο σε 24 ώρες και ότι μπορεί να συνεννοηθεί και να κάνει αμοιβαία επωφελείς συμφωνίες με τον Ρώσο Πρόεδρο. Είναι, επίσης, νωπές οι αναμνήσεις και οι εντυπώσεις των δηλώσεων (ιδίως στο οβάλ γραφείο του Λευκού Οίκου στις 28 Φεβρουαρίου της χρονιάς που διανύουμε), με τις οποίες εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του για τα πολλά χαμένα χρήματα των Αμερικανών φορολογουμένων για χάρη ενός Προέδρου (του Ζελένσκι) και μιας χώρας (της Ουκρανίας) που δεν εννοούν να συμβιβαστούν και να δεχτούν την ειρήνη που τόσο έχουν ανάγκη, τόσο οι ίδιοι όσο και οι σύμμαχοί τους.
Φαίνεται, λοιπόν, ότι ο Τραμπ ανακρούει πρύμνη και προσχωρεί στη λογική του προκατόχου του, του Τζο Μπάιντεν, και του τμήματος του αμερικανικού κατεστημένου που αυτός εκπροσωπούσε, σύμφωνα με την οποία η Ουκρανία είναι ζώνη ζωτικών συμφερόντων των Ηνωμένων Πολιτειών και ως εκ τούτου πρέπει να ανακοπεί η επέλαση της Ρωσίας, για την οποία πάλι, σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις του Πούτιν, η Ουκρανία είναι τμήμα της, με επίκληση του απώτερου κοινού ιστορικού παρελθόντος και της πολιτισμικής συγγένειας.
Ο Τραμπ ήταν ειλικρινής ως προς τον χρονικό προσδιορισμό των "24 ωρών". Έκανε δηλαδή συγκεκριμένες κινήσεις και βήματα που έδειχναν ότι όντως θα ήθελε να οδηγήσει τον πόλεμο σε έναν σύντομο τερματισμό. Ήταν επίσης απολύτως ειλικρινής και εύστοχος όσον αφορά τον ακριβή προσδιορισμό των εμπλεκομένων: οι πραγματικά συγκρουόμενες δυνάμεις δεν είναι ούτε οι Ουκρανοί, ούτε οι άλλοι Ευρωπαίοι, αλλά η Αμερική και η Ρωσία, όπως λέγαμε λίγες δεκαετίες παλιότερα, κατά την όχι και τόσο μακρινή εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Σ' αυτούς οφείλεται και απ' αυτούς εξαρτάται η πορεία και η έκβαση των εξελίξεων σε παγκόσμιας εμβέλειας συγκρούσεις.
Το πρόβλημα για τον Τραμπ, από ό,τι φαίνεται, είναι ότι οι δικές του προθέσεις δεν εναρμονίζονται με εκείνες των άλλων παραγόντων. Η Ρωσία δεν βιάζεται καθόλου να τερματίσει έναν πόλεμο, στον οποίον βέβαια έχει την υπεροχή, όμως δεν έχει κερδίσει ακόμη όσα θα ήθελε - αν όχι να καταλάβει ολόκληρη την Ουκρανία, τουλάχιστον να την καταστήσει ένα περίκλειστο κράτος, στερώντας της την έξοδο στον Εύξεινο Πόντο, σε συνδυασμό ενδεχομένως με τις άλλες ιδέες που ακούγονται, του κατακερματισμού ή της καντονοποίησης. Ο Ζελένσκι, ασφαλώς, ενδιαφέρεται για τη συνέχιση ενός πολέμου, από τον οποίον εξαρτάται η ίδια η ύπαρξή του, πολιτική ή ακόμη και φυσική. Το στρατιωτικό-βιομηχανικό κατεστημένο των ΗΠΑ θέλει να συνεχίσει να παράγει και να πουλά όπλα, ενώ οι αδύναμες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και οικονομικές ελίτ θέλουν επίσης να συνεχίσουν να πουλούν όπλα, καθώς βλέπουν στην πολεμική βιομηχανία τον μόνο (σχεδόν) οικονομικό κλάδο που αποδεικνύεται υπό τις παρούσες συνθήκες επικερδής γι' αυτές.
Στους αδύναμους και ετεροκαθοριζόμενους Ευρωπαίους ο Τραμπ ίσως πρέπει να αναγνωρίσει έστω μία πολύ μικρή μεν, αλλά συμβολικά σημαντική οφειλή. Πρόκειται για τον όρο Τσαϊτενβέντε (Zeitenwende), αλλαγή / καμπή εποχής ή ιστορική τομή, τον οποίο χρησιμοποίησε ο τέως Καγκελάριος Όλαφ Σολτς στην πρώτη του ομιλία στο γερμανικό Κοινοβούλιο μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία στα τέλη Φεβρουαρίου 2022.
Η αλλαγή της εποχής συνίσταται στη συνειδητοποίηση της ρωσικής απειλής και στην αύξηση των αμυντικών δαπανών αλλά και των πολεμικών προετοιμασιών για την αποτροπή ή και, ενδεχομένως, για την αντιμετώπισή της, σε αντίθεση με την "άνεση" των προηγούμενων δεκαετιών που χαρακτηρίζονταν από επενδύσεις σε ειρηνικές δραστηριότητες. Οι προσεχείς εξελίξεις θα δείξουν εάν όντως ο Ντόναλντ Τραμπ προσχωρεί σε αυτή τη λογική - που είναι, όπως είπαμε, η λογική των πολιτικών του αντιπάλων στην Αμερική και των Ευρωπαίων εταίρων του που επιδιώκει να πιέσει και να υποβαθμίσει περαιτέρω - ή εάν είναι ένα από τα πάρα πολλά επεισόδια των μεταστροφών των διαθέσεών του, για τις οποίες σχεδόν κανείς δεν γνωρίζει πραγματικά, ίσως ακόμη ούτε και ο ίδιος, εάν είναι αποτελέσματα συναισθηματικών ξεσπασμάτων ή μέρη μιας ευρύτερης, σύνθετης και επιδέξιας στρατηγικής για την αλλαγή των όρων των διεθνών πολιτικών και διπλωματικών παιγνίων και συσχετισμών.
